Η ατοπική δερματίτιδα, ή αλλιώς το έκζεμα, απασχολεί συνήθως ασθενείς ακόμα και από τη βρεφική ηλικία, προκαλώντας όπως είναι φυσικό αναστάτωση σε όλη την οικογένεια. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ραγδαία αύξηση της ατοπικής δερματίτιδας.

Τα Αίτια

Ως παράγοντες κινδύνου της ατοπικής δερματίτιδας/εκζέματος έχουν αναφερθεί το κληρονομικό αναμνηστικό, το φύλο, η κοινωνική τάξη, οι οικογενειακές συνθήκες, ο «Δυτικός» τρόπος ζωής, το κλίμα, η παρατασική εγκυμοσύνη, ο μήνας γέννησης. Άλλοι από αυτούς φαίνεται να ευσταθούν και άλλοι όχι.
Κατά κανόνα η ατοπική δερματίτιδα έχει καλή πρόγνωση αφού φαίνεται να υποχωρεί με το χρόνο, άλλοτε νωρίτερα και άλλοτε αργότερα. Αυτό το οποίο δεν είναι όμως ευρέως γνωστό είναι το ότι φαίνεται να αποτελεί την πρώτη έκφραση ενός δυναμικού φαινομένου που καλείται «αλλεργική παρέλαση», με αποτέλεσμα ουσιαστικά να ακολουθεί στον ίδιο ασθενή μετά από λίγα χρόνια εικόνα αλλεργικής ρινίτιδας ή/και άσθματος.
Από την άλλη πλευρά, η ατοπική δερματίτιδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τροφική αλλεργία τόσο ως προδιάθεση όσο και αιτιολογικά. Το παιδί το οποίο πάσχει από ατοπική δερματίτιδα σαφέστατα και πρέπει να εκτίθεται με διαφορετικό τρόπο σε τροφές όπως το γάλα, το αυγό, το ψάρι. Από την άλλη πλευρά η αλλεργία στις τροφές είναι δυνατόν να εκφρασθεί με δύο τρόπους. Με τον κλασικό, ο οποίος είναι και ο επικίνδυνος αφού μπορεί να προκαλέσει αλλεργικό shock, ή με απλή επιδείνωση της ατοπικής δερματίτιδος.

Τα Συμπτώματα

Το έκζεμα έχει συνήθως προβλέψιμη πορεία στο χρόνο σε σχέση με την εντόπιση των βλαβών. Αρχικά αφορά στις εκτατικές επιφάνειες. Πρόσωπο και ράχη, στη συνέχεια καμπτικές επιφάνειες. Όπως πάντα όμως στην ιατρική, η εικόνα αυτή δεν είναι απόλυτη. Το δέρμα του ασθενούς χαρακτηρίζεται από γενικευμένη ξηροδερμία και έντονο κνησμό. Πολλές φορές ο ύπνος του ασθενούς είναι διαταραγμένος. Επίσης συχνά βλέπουμε εκδηλώσεις από τους οφθαλμούς, όπως κερατοεπιπεφυκίτιδα, κερατόκωνο, καταρράκτη.
Τα test σε άερο- και τροφικά αλλεργιογόνα είναι συνήθως θετικά και αυτοί είναι οι ασθενείς που θα εμφανίσουν μελλοντικά και αναπνευστική αλλεργία. Είναι δυνατόν ένας ασθενής να έχει ατοπική δερματίτιδα με αρνητικά test και αυτοί οι ασθενείς συνήθως δεν εμφανίζουν, αργότερα στη ζωή τους, αναπνευστική αλλεργία.
Η φυσική πορεία της ατοπικής δερματίτιδος ποικίλλει. Υπάρχουν πλέον θεραπευτικά σκευάσματα που έχουν αντικαταστήσει την κορτιζόνη. Άλλα από αυτά δεν θα επανεμφανισθούν, άλλα θα αναζωπυρωθούν μετά την εφηβεία, ενώ, τέλος, είναι δυνατόν να πρωτοεμφανισθούν σε ενήλικη ζωή.

Η Αντιμετώπιση

Την αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδος χαρακτηρίζουν δύο σκέλη: το καλλυντικό και το φαρμακευτικό.
Το καλλυντικό αφορά στη συνεχή ενυδάτωση του ασθενούς. Σχετικά με το φαρμακευτικό σκέλος της αντιμετώπισης του εκζέματος είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζει κάποιος ότι πλέον διατίθενται φάρμακα τα οποία αντικαθιστούν την κορτιζόνη και τα οποία δεν έχουν τις παρενέργειές της. Πιο συγκεκριμένα οι αναστολείς καλσινευρίνης αποτελούν ισχυρό κυματοθραύστη της χορήγησης της κορτιζόνης, η οποία όμως ειδικά σε συνδυασμό με τοπικά αντιβιοτικά συνεχίζει να είναι απαραίτητη σε πιο έντονες βλάβες.
Τέλος, ιδιαίτερα ενθαρρυντικές είναι μεμονωμένες προς το παρόν αναφορές σχετικά με τη χρήση του μονοκλωνικού αντισώματος αντι-IgE σε ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα/έκζεμα, χρειάζονται όμως μελέτες σε μεγαλύτερη έκταση ώστε να χρησιμοποιηθεί στην καθ’ ημέρα πράξη.